Veel wegbeheerders van gemeenten en provincies volgen de CROW-richtlijn voor het beheren en onderhouden van hun wegen. Het komt voor dat er meer budget nodig dan dat er beschikbaar is. De assetmanagementmethode risicogestuurd wegbeheer geeft inzicht in de risico’s van het uitstellen van onderhoud. Met deze informatie maakt de gemeente of provincie afgewogen keuzes waar het budget aan wordt besteed. Heeft u interesse in risicogestuurd wegbeheer, maar is uw gemeenteraad of bestuur nog niet overtuigd? Dit artikel neemt u mee in uitleg van de methode en de invloed van de raad of bestuur.
Onderhoud van wegverhardingen
Het groot onderhoud aan wegverhardingen is afhankelijk van veel factoren. Om een paar schade-oorzaken te noemen: slijtage door gebruik, bodemzetting, schade door te zware belasting, vorst en wortelopdruk. Er zijn jaren met meer en met minder benodigd onderhoud. Dit is afhankelijk van de toestand van alle bestaande verhardingen en wat er in de loop van het afgelopen jaar aan schade is ontstaan. Hierbij helpt de CROW-wegbeheersystematiek.
Maar wat als de opgave uit deze systematiek meer budget vraagt dan beschikbaar? Hierbij helpt risicogestuurd beheer. Deze methode helpt om op basis van de risico’s van geconstateerde schadebeelden in relatie tot de betreffende wegvakken te prioriteren en toont vooral zijn kracht als het jaarbudget lager is dan alle benodigde onderhoudsmaatregelen op basis van de CROW-richtlijn.
Wat zijn risico’s?
Wegbeheerders zijn continu bezig met de afweging tussen kwaliteit en beschikbaar budget. Met de methode risicogestuurd wegbeheer wordt er een integraal beeld gevormd van de risico’s die de provincie of gemeente kent. Hoe groot zijn de risico’s van het uitstellen van onderhoud aan de wegen? Is dat ernstig of niet? Scheurvorming in de weg is hinderlijk, maar een brede scheur in de lengterichting van een fietspad vergroot de kans op een valpartij. De scheur in het fietspad is dus een groter risico. Door met elkaar het gesprek aan te gaan over risico’s, ontstaat een uniform beeld binnen de organisatie. Met risicogestuurd beheer worden de maatregelen geprioriteerd om onacceptabele risico’s te verlagen.
Risico’s versus de ambitie van de organisatie
Op organisatieniveau wordt vastgesteld welk ambitieniveau de gemeente of provincie heeft ten aanzien van het onderhoud van de wegen. Wat wil de gemeente of provincie uitstralen? Wat wil men bereiken met assets ten aanzien van beeldkwaliteit, prestaties en nieuwe projecten? Waar ambities positief verwoorden wat een gemeente of provincie wenst, geven risico’s aan welke ongewenste gebeurtenissen kunnen optreden. Door het in beeld brengen van de risico’s kan getoetst worden welke CROW-maatregelen het meest effectief zijn. Sommige van de CROW-maatregelen dragen wel bij aan de ambitie van de organisatie, maar verhelpen niet of nauwelijks het risico. Het prioriteren van maatregelen op basis van risicoreductie geeft de mogelijkheid om op een andere manier keuzes te maken in het budget.
Waarom risicogestuurd wegbeheer?
Door de wegen risicogestuurd te beheren, worden door de gemeente of provincie twee grote voordelen bereikt:
- Er is meer inzicht in de risico’s van onderhoud bij wegen. De organisatie kent de risico’s en heeft deze in beheer op een transparante wijze. Dit ondersteunt de wettelijke verplichting tot inzicht over risico’s. Bij de inrichting van risicogestuurd beheer is het risicokader afgestemd en geborgd. Er is in een risicomatrix afgesproken welke hoogte van de risico’s acceptabel zijn voor de organisatie.
- Aantoonbare effectiviteit van het onderhoud. Het onderhoudsbudget wordt optimaal besteed aan activiteiten die aantoonbaar effectief zijn om de hoogste risico’s te reduceren. De beeldkwaliteit van de verharding is geen doel op zich meer, maar een middel om de bereikbaarheid over de weg te waarborgen. Kans verhogende factoren worden door tijdig onderhoud verlaagd. Slijtage van het wegdek kan leiden tot slippartijen en daardoor is de weg tijdelijk onbereikbaar. Dit wordt door het juiste onderhoud op het goede moment voorkomen.
Welke invloed heeft de gemeenteraad of bestuur?
Het model voor risicogestuurd wegbeheer helpt om de keuzes te prioriteren. Hierop is invloed vanuit het beleid, bestuur of raad mogelijk. Bijvoorbeeld bij:
- Het vaststellen van de ambitie van de organisatie. Hoe wil de gemeente of provincie eruitzien? Wat wil men bereiken met de assets?
- Het vaststellen van het risicokader. Door de organisatiewaarden en het risicoprofiel worden alle toekomstige afwegingen bepaald.
- Het vaststellen van het risicobudget. Sturen op risico’s betekent het voorkomen van risico’s binnen de verwachte inschattingen. Als een risico toch optreedt, dan dient er voldoende budget te zijn om de situatie snel te herstellen.
- Het vaststellen of bijstellen van het onderhoudsbudget. Voor onacceptabele risico’s zal er altijd budget beschikbaar moeten zijn.
Bij risicogestuurd beheer heeft het bestuur of de raad invloed vooraf; dus bij het vaststellen van het risicokader. Het is aan de wegbeheerders en de onderhoudsdienst om daarbinnen de meest effectieve maatregelen te prioriteren in de jaarplanning. Het model voor risicogestuurd wegbeheer is daarbij niet allesbepalend, maar helpt om de keuze voor effectief onderhoud op basis van risico’s te onderbouwen.
Nu het model duidelijk onderscheid toont tussen maatregelen die risico’s beperken en maatregelen die dat niet doen, vind ik het niet erg meer om die laatste groep een jaar door te schuiven.
Overweegt u risicogestuurd wegbeheer?
Onze consultants hebben ruime ervaring met het implementeren van risicogestuurd beheer. Zij begeleiden het proces om samen met uw organisatie de stappen te doorlopen om risicogestuurd wegbeheer in te voeren. Wilt u hier meer over weten? Neem dan contact met ons op.
